Transformatie in de turnwereld?

De machtsstrijd die Sanne en Lieke Wevers uitgebreid aan ons uitleggen, gaat over de strijd die gevoerd werd tussen de turnsters en de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie. De turnbond schoof meerdere trainers opzij een jaar voor de Olympische Spelen in Tokio, die plaatsvond in 2021 (een jaar later dan gepland in verband met de corona-lockdowns). Lieke: “De reden om deze trainers op non-actief te zetten en daarmee onze carrière on hold te zetten, was vanwege verschillende klachten van mentaal en fysiek grensoverschrijdend gedrag van een vorige generatie turnsters.” Uiteindelijk is Vincent Wevers na twee jaar onderzoek vrijgesproken. “Gelukkig hebben wij inmiddels met de huidige staf van de KNGU veel zaken hersteld en een streep onder die tijd gezet.”

Die machtsstrijd die jullie beschrijven vond plaats binnen een mondiale beweging tegen ongepast gedrag in de (sport)wereld. Anderen zullen dit zien als een transformatie. Hoe kijken jullie op jullie eigen ervaringen terug?

Sanne is er eerlijk en serieus over: “Ik heb de transformatie die jullie bedoelen zeker gevoeld, die verandering rijkt tot ver buiten de sportvelden. Er is gelukkig veel veranderd in de wereld. Maar de Nederlandse turncrisis was een pittige tijd waar we niet positief op terugkijken. Hoe de discussie via de media is gevoerd, voelde onvolledig. Er werd met modder gegooid. De situatie is heel complex en heeft met gevoel, interpretatie, grenzen en welzijn te maken. Er zijn uiteraard grenzen, en deze kennen we volgens mij allemaal dondersgoed. Maar de subjectieve grens hoe iemand iets ervaart of bedoelt, dat is heel moeilijk.”

Ook Lieke neemt haar tijd om een goed antwoord te formuleren: “Van jongs af aan is het voor mij heel belangrijk geweest dat je kan presteren op een plezierige manier in een veilig sportklimaat. Dus ik ben helemaal voor het tegengaan van een toxische omgeving. Alleen heeft déze specifieke Nederlandse turncrisis ons niks gebracht. Vincent is vrijgesproken. De meeste andere coaches ook. De slachtoffers, of vermeende slachtoffers, voelen waarschijnlijk dat ze nog steeds met lege handen staan na jaren onderzoek. Wij als huidige turnploeg hebben schade opgelopen; ikzelf heb destijds veel carrière- en reputatieschade opgelopen, maar ook financiële en mentale lasten.

Het is heel pijnlijk dat iedereen verloren heeft in dit verhaal. We zijn zo tegenover elkaar opgezet, de vermeende slachtoffers en de generatie Olympische turnsters van 2021. Die conflictsituatie is heel verdrietig, want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een veilig sportklimaat, optimaal presteren en genieten van de mooie sport. Topsport gaat om hoge ambities waarmaken en grenzen verleggen; ik heb er altijd voor gestaan dat dit op een professionele en plezierige manier gaat. Ik hoop heel erg dat wij uiteindelijk een blijvende, positieve bijdrage hebben geleverd aan een prettige sportcultuur. We zijn blij dat we nu met onder anderen de nieuwe bondscoach en staf van de KNGU een goede relatie hebben opgebouwd om met vertrouwen naar Parijs te gaan.”

Turnen als levenswerk

Het bleef tijdens en na de Nederlandse turncrisis wel redelijk stil aan jullie kant. Wilden jullie je daarover niet meer uitspreken?

Lieke: “Ik heb me wel een aantal keer uitgesproken, maar we voelden dat er een angstcultuur werd gecreëerd. Uiteindelijk hebben zij (de turnbond, red.) de macht om te beslissen of je wel of niet geplaatst wordt voor de Olympische Spelen. En dat gebeurde niet op een goede manier. Daarbij was er in de samenleving geen draagvlak voor ons verhaal. Het ging alleen maar over de vermeende slachtoffers, maar je weet niet wie de daders en wie de slachtoffers zijn in dit verhaal. Zijn het de turners, de coaches? Dat was allemaal mixed up.”

“Er werden heel makkelijk oordelen geveld; Sanne en ik zijn persoonlijk keihard aangevallen. We werden alleen gezien als ‘de dochters van’, maar wij zijn gewoon turners die een lange carrière hebben gehad met ook moeilijke dagen. We werden aangekeken op iets waar we zelf geen schuld aan hadden, dat heeft veel schade aangericht.”

Op welke manier?

Lieke: “Als je op die manier aan iemands levenswerk komt – want dat is turnen voor ons – dan is de impact groot. De tijd en kansen die ons zijn ontnomen, komen niet terug. Na de Olympische Spelen in Tokio was het heel lastig. Er was geen nazorg: we werden naar huis gestuurd, nog geen 24 uur na de meerkampfinale. Er was geen bondscoach en we hadden geen perspectief. Dat laatste vond ik vooral heel lastig. Het was heel lang onduidelijk wat er ging gebeuren met het Nederlandse turnen. Ik wist even niet of ik het nog waard vond om daarvoor alles te geven.”

De tekst gaat door onder de afbeelding.

De periode na de Olympische Spelen in Tokio

Hoe was dat voor jou Sanne, de tijd na de Olympische Spelen in Tokio?

Sanne: “Na Tokio ben ik er een jaar tussenuit geweest. Ik was niet te vinden in de turnhal, voelde de behoefte niet daar te zijn. Ik wilde de deur naar topsportniveau wel op een kier houden, dus ik ben in beweging gebleven door te fitnessen en hardlopen. Daarnaast heb ik andere leuke dingen opgepakt. Zo heb ik veel presentaties gegeven en een eigen turnpakjes-lijn opgezet.”

“Die turnpauze kwam door verschillende factoren, maar uiteindelijk kwam ik erachter dat het niet per se met de sport zelf te maken had. In oktober 2022 ben ik weer begonnen met het idee dat ik in oktober 2023 het team moest helpen om ons te kwalificeren voor de Spelen. Uiteindelijk ben ik een jaar van tevoren begonnen, zoveel tijd heb je wel nodig om terug op je oude niveau te komen.”

Wat heb jij in de jaren na de Olympische Spelen in Tokio gedaan, Lieke?

Lieke: “Eerst heb ik grappig genoeg een tijdje stage gelopen bij Vogue, op de stylingafdeling. Ik heb een grote liefde voor mode; art direction trekt me heel erg. Ik heb dat ook gedaan voor de shoots van Sanne’s turnpakjes. Vervolgens hebben we die turnploeg opgezet in de Achterhoek, maar ik had zelf nog last van gezondheidsklachten, door de hele turncrisis rondom Tokio. Het duurde lang voor ik weer op kracht kwam. We hadden in die tijd nog geen groen licht dat Vincent mee mocht met de wedstrijden, ik vond dat er te veel onzekerheden waren om volledig op die trein te springen. In de tussentijd heb ik een zijspoor gepakt en ben ik naar Noorwegen gegaan om daar als coach te werken.

“Ik heb daar als mens en turnster veel uitgehaald. Rond juni 2023 voelde ik de tijd tikken voor de Olympische Spelen en besloot ik er vol voor te gaan. Het was een heel onzekere sprong, maar het voelde niet goed mijn carrière zo af te sluiten. Ondertussen was Vincent vrijgesproken, dat was heel belangrijk. Hij en Sanne zijn toen mee gaan doen aan de wedstrijden.”

Kon je toen weer op niveau instappen?

Lieke: “Ik had mezelf fit gehouden met fitness, maar ik was niet ’turn-fit’. Wel had ik zelf de regie dat op te pakken. Ik ken mijn lijf heel goed; ik weet heel goed hoe ik mijn grenzen kan verleggen zonder eroverheen te gaan. Dat proces is goed gegaan, gelukkig.”

De tekst gaat door onder de afbeelding.

Turnen op topniveau

Wat drijft jullie, na al die jaren, om nog op topniveau te turnen?

Sanne: “Op dit moment besef ik vooral hoe bijzonder het is dat ik dit in deze fase van mijn leven nog kan doen. We bedrijven topsport en daarin draait het om winnen, maar ik vind het proces daarheen ook heel leuk.”

Lieke: “Mijn drive is heel groot want ik weet waarvoor ik het allemaal doe: ik wil mijn carrière mooi eindigen. Tokio mocht niet het laatste hoofdstuk zijn in mijn turnboek. Wat dat verhaal is? Ik zie turnen als topsport én als kunstvorm. Turnen gaat niet om zo hoog mogelijk springen of zo snel mogelijk gaan. Je creëert een verhaal met je lijf als instrument, met veel expressie en emotie. Daarbij kent turnen veel technieken, verschillend per toestel. Het is een heel uitdagende sport die mentaal ook veel van je vergt. Kunnen presteren op dat éne moment, daar gaan we voor.”

Je hebt het over turnen als kunstvorm; welke rol speelt jullie sportoutfit en -look daarbij?

Sanne: “Als je turnen vergelijkt met andere Olympische sporten hebben wij zeker een glamour–sport. De outfit geeft zelfvertrouwen. Als je je klaarmaakt voor een leuke avond trek je ook wat leuks aan, dat breekt een beetje de zenuwen. En het is een kijksport, dus het is zeker belangrijk dat alles er goed uitziet – ook qua haar en make-up. Persoonlijk heb ik veel liefde voor make-up.” Lachend: “Al houd ik mijn make-up nu rustiger dan voorheen.”

Lieke: “We geven een performance, dus die look hoort er nou eenmaal bij. Sanne en ik zaten eerst in de kledingcommissie samen, toen hebben we meegeholpen de pakjes te ontwerpen. Zo hadden we in Rio in 2016 een geweldig pakje met op de zijkant een tulp in Swarovski-steentjes. In Tokio stond er ‘Nederland’ op het pakje, in Japanse tekens, en was de tulp uit respect voor het land vervangen door Japanse bloesem. Dit jaar dragen we weer een pakje van het merk GK, deze keer door anderen ontworpen. We hebben alleen nog een vage foto gezien, dus we zijn benieuwd!”

De tekst gaat door onder de afbeeldingen.

Lieke en Sanne Wevers over zusjesgedrag

Jullie zijn op dit moment 32 jaar oud, in de turnwereld niet meer de allerjongsten…

Sanne: “Leeftijd gaat op een gegeven moment zeker meespelen, maar op dit moment gaat het fysiek heel goed. Daardoor heb ik nog veel motivatie. Het grappige is ook dat ik als turnster nog steeds veel kan leren, dat heeft niets met leeftijd te maken. Daarbij vind ik, net als Lieke, dat mijn carrière een ander einde verdient.”

Lieke: “Ik kijk na deze Olympische Spelen per toernooi of ik doorga. Maar ik ga waarschijnlijk niet meer meedoen aan de volgende Olympische Spelen als turnster. Misschien wel in een andere rol, wie weet.”

Hoe is het eigenlijk om de Olympische Spelen met je tweelingzus mee te maken?

Sanne: “Lieke en ik zijn natuurlijk zussen, en daar hoort zussengedrag bij. Maar de tijd waarin we samenwoonden en alles samendeden, ligt achter ons. Toch is het wel bijzonder om dit samen te doen. Je weet van elkaar waar je mee bezig bent en wat het allemaal van je vraagt. Tegelijkertijd voelen we de vrijheid om onze eigen dingen te doen. Het hoeft geen copy-paste te zijn.”

Lieke: “Ik vind het heel speciaal dat we als kleine meisjes allebei al diezelfde droom hadden, en dat we nu de Olympische Spelen voor de derde keer samen mee gaan maken. Na Tokio zijn we even ons eigen pad gegaan, maar nu gaan we er als tweeling, en als onderdeel van de ploeg, weer helemaal voor.”

De tekst gaat door onder de afbeelding.

Na de Olympische Spelen

Wat zijn jullie dromen voor deze editie van de Spelen?

Lieke, met de vastberadenheid van een topsporter: “Succes en presteren staan op nummer één, maar ik wil deze Olympische Spelen vooral ook bewust beleven, omdat de beleving de vorige keer niet helemaal wenselijk was. Ik wil ervan genieten en ik denk dat we dan ook op ons best presteren. We hebben best wel kans om als team de teamfinale te pakken; daar gaan we voor. En ik heb mezelf voor de meerkamp gekwalificeerd. De finale daarvan halen, voor de derde keer op rij, is mijn individuele doel.”

Sanne, even gemotiveerd: “In de finale kan alles, en daar kunnen knallen, is de grote droom. Turnen draait om op het juiste moment presteren. Als ik tijdens die momentopname de oefeningen goed uitvoer, is mijn routine veel waard.”

En na deze Olympische Spelen, wat gaan jullie dan doen?

Lieke: “Ik vind heel veel leuk, dus ik neem de tijd. Ik hou van reizen, dus dat ga ik eerst doen. Naast turnen vind ik de modewereld en het ondernemen in de sportwereld en bedrijfsleven ook heel leuk, dus daar ga ik zeker in verder.”

Sanne: “Hopelijk kijken we achteraf terug op een mooi toernooi. Dan ga ik eerst op vakantie, lekker unwinden. Daarna zien we wel weer verder.”