Hopp til innhald

Grunnstoffet tinn

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
«Tinn» omdirigerer hit. For kommunen i Telemark, sjå Tinn kommune.
50 IndiumTinnAntimon
Ge

Sn

Pb
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol,
atomnummer
Tinn, Sn, 50
Kjemisk serie Metall
Gruppe, periode, blokk 14, 5, p
Tettleik, hardleik 7310 kg/m3, 1,5 (ikkje SI)
Utsjånad Sølvgrått
Tinn
Atomeigenskapar
Atommasse 118,710 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna) 145 (145) pm
Kovalent radius 141 pm
Ioneradius 69 pm (ladning: +4)
van der Waals radius 217 pm
Elektronkonfigurasjon [Kr]4d105s25p2
Elektron per energinivå 2, 8, 18, 18, 4
Oksidasjonstrinn (oksid) +2, +4 (amfotært)
Krystallstruktur Tetragonal
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform Fast stoff
Smeltepunkt 505,08 K (231,93°C)
Kokepunkt 2875 K (2602°C)
Molart volum 16,29 cm3/mol
Fordampingsvarme 295,8 kJ/mol
Smeltevarme 7,029 kJ/mol
Damptrykk 5,78×10−21 Pa ved 505 K
Ljodfart 2500 m/s ved 20 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet 1,96 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet 228 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet 9,17 MS/m
Termisk konduktivitet 66,6 W/(m·K)
Ioniseringspotensial 708,6 kJ/mol
1411,8 kJ/mol
2943,0 kJ/mol
3930,3 kJ/mol
7456 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso-
top
Naturleg
førekomst
Halverings-
tid
 (ikkje SI)
NM NE MeV
(ikkje SI)
NP
112Sn 0,97% (stabilt)
114Sn 0,65% (stabilt)
115Sn 0,34% (stabilt)
116Sn 14,54% (stabilt)
117Sn 7,68% (stabilt)
118Sn 24,23% (stabilt)
119Sn 8,59% (stabilt)
120Sn 32,59% (stabilt)
121Sn (kunstig) 55 år β 0,394 121Sb
121mSn (kunstig) (?) γ 0,006 121Sn
122Sn 4,63% (stabilt)
124Sn 5,79% (stabilt)
126Sn (kunstig) ~10 000 år β 0,380 126Sb
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Tinn er eit metall i gruppe 14 i det periodiske systemet. Tinn finst i to allotrope former. Ved låge temperaturar kan tinn i den vanlege metalliske forma gå over til den andre forma. Dette fenomenet er kjend som tinnpest.

Metallisk tinn er ikkje giftig. Det kan derimot organiske tinnsambindingar vera.

Det finst lite tinn på jorda. På oversikter over dei vanlegaste grunnstoffa i jordskorpa, kjem tinn langt ned på lista, bak vanlegare(!) stoff som praseodym, samarium, gadolinium og dysprosium. Likevel er ikkje tinn noko dyrt metall. Dette skuldast at det er lett å utvinna det vesle tinnet som finst, frå naturlege førekomstar av tinnstein.

I utsjånad, hardheit og tettleik er tinn ganske likt sølv, og blir brukt til drikkebeger, matfat, spisebestikk og liknande anten åleine eller som ei kjerne av tinn med eit lag sølv utanpå – såkalla sølvplett.

Bronse er ei legering av tinn og kopar.

Sjå også

[endre | endre wikiteksten]

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]