Z warszawskich urzędów znikną krzyże.Foto: Fot. Mateusz Grochocki/East News, Piotr Molecki/East News, istockphoto.com
Zapowiedź usunięcia krzyży z warszawskich urzędów już budzi skrajne emocje. Politycy PiS już zapowiedzieli, że zwrócą się do wojewody o uchylenie tego rozporządzenia. Widzą w nim "współczesną cenzurę" i ograniczanie wolności religijnej.
Z warszawskich urzędów mają zniknąć krzyże. Rafał Trzaskowski podpisał rozporządzenie mające pomóc w przeciwdziałaniu dyskryminacji w urzędzie dotyczących wieku, płci, pochodzenia narodowego, wyznania, światopoglądu, orientacji psychoseksualnej, tożsamości płciowej i stopnia sprawności.
Krzyż nie będzie mógł znajdować się na ścianie czy biurku. Dozwolone będzie natomiast noszenie symboli w sposób indywidualny (medalik, opaska). Co więcej, wszystkie wydarzenia miejskie będą miały odtąd charakter świecki. Znikną więc obrzędy modlitw czy święcenia.
Czy możemy się w związku z tym spodziewać buntu i czy zdjęcie krzyża to ostateczny symbol polskiej sekularyzacji? Zapytaliśmy Janusza Omylińskiego, działacza społecznego, blogera i twórcę strony i kanału na YouTubie Lekcjareligii.pl.
Newsweek: Czy decyzja o zdjęciu krzyży w urzędach cię zaskoczyła?
Janusz Omyliński: To by się wydarzyło prędzej czy później, aczkolwiek trochę się mimo wszystko zdziwiłem, że to dzieje się tak szybko. Społeczeństwo się sekularyzuje i to w jakiś sposób ośmiela polityków i polityczki do podejmowania takich działań. Chociaż opór w klasie politycznej wciąż jest duży, bo nawet jeśli tylko 5 proc. osób będzie się sprzeciwiać ich decyzji, to może być bardzo głośne pięć procent.
Spodziewałam się, że jednak pierwsze będzie usunięcie lekcji religii ze szkół, a nie krzyży z urzędów.
— Lekcje religii to poziom ogólnokrajowy, dochodzi kwestia konkordatu, wprowadzenia konkretnej ustawy. Na poziomie warszawskiego ratusza mamy wytyczne. Dużo łatwiej je wprowadzić. Nie zmienia to jednak faktu, że to bardzo ważny symbol zmian społecznych.
Nie masz obawy, że to działanie pozorowane? Zdejmiemy krzyże, ale w każdej innej kwestii dalej będziemy w komitywie z Kościołem.
— W tym przypadku dochodzą zapisy wskazujące, że ratusz nie powinien robić nabożeństw, święceń obiektów. Więc to wychodzi trochę poza kwestię krzyży. Oczywiście jestem w stanie sobie wyobrazić, że w niektórych dzielnicach – w których są bardziej konserwatywne władze – to dalej będzie miało miejsce. I wciąż, nawet jeśli to tylko symboliczny gest, to dalej jest niezwykle istotny. Może zachęci władze innych miast do podjęcia podobnych działań. I powoli – na zasadzie ewolucji, a nie rewolucji – ta zmiana rozleje się na całą Polskę.
Takie rozdzielenie tronu od ołtarza może przynieść jakieś korzyści samym katolikom?
— Gdy rozmawiam z katolikami, z liberalnymi księżmi to wielu z nich mówi, że splatanie religii z polityką, jest ze szkodą dla religii. Sekularyzacja, wbrew pozorom, może być szansą dla kościołów i duchowości. Spadek w statystykach zaangażowania w życie kościelne i katolicyzm zaczął się w 2010 r. Wtedy wydarzyła się katastrofa w Smoleńsku i walka o krzyż na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Zaczął się podział – jeśli jesteś liberalny, jesteś przeciw kościołowi, jeśli konserwatywny to za. Ta bipolarność kościelno-polityczna ewidentnie dołożyła się do odchodzenia ludzi od kościoła. Bo ta liberalna część mogła się tam poczuć niechciana.
Umówmy się jednak, że tych powiązań z władzą jest więcej. Sam krzyż to ledwie wierzchołek góry.
— Jasne, są kwestie finansowania, wspomnianej religii w szkołach, wpływu księży na wyborców, dogadywania się z partiami politycznymi. Ale od czegoś trzeba ten rozdział zacząć. I krzyż to mocny początek, bo wydawał nam się tak integralną częścią rzeczywistości, jakby był wyryty w skale i nienaruszalny.
Według ciebie możemy się spodziewać protestów w związku z tą decyzją?
— Możliwe. Skoro po filmie "Franciszkańska 3", który przedstawiał suche fakty i nie był czymś, co mocno zmieniało rzeczywistość, odbywały się wielkie pochody i msze za Polskę, to wyobrażam sobie, że i tutaj konserwatywni działacze mogą nakłonić ludzi do protestów. Szczególnie że decyzje ratusza dotyczące krzyża łączą się w jednym dokumencie z wytycznymi dotyczącymi tego, jak zwracać się do ludzi załatwiających coś w urzędzie. Jest wymóg zwracania się wybranymi zaimkami i w miarę możliwości używanie form neutralnych płciowo. Wyobrażam sobie, że skrajna prawica może to połączyć w narrację ataku na tradycyjne wartości i polskość.
Dlaczego ludzie są gotowi walczyć o symbole religijne?
— Wydaje mi się, że to kwestia zagrożenia tożsamości. I nie mówię tu o Kaczyńskim czy Kwaśniewskim z Ordo Iuris, którzy tę walkę często podejmują cynicznie i dla własnych korzyści. Ale o "zwykłych" obywatelach, którzy są już w wieku emerytalnym i religia była częścią ich całego życia. Którzy identyfikują symbole religijne jako część siebie. A potem, napędzani przez organizacje czy partie polityczne, dają sobie wmówić, że ktoś te symbole atakuje. I idą o nie walczyć, bo to walka o ich tożsamość.
