Są na Tinderze, a mają dziewczyny lub żony. "Szacują atrakcyjność innych kobiet"

Redukcja naszego Ja do wizualizacji.

– Właśnie. Czy jednak jest to jakieś novum? Badacze zgodnie uznają, że romantyczna relacja opiera się na atrakcyjności, a przynajmniej od niej wychodzi. Atrakcyjność to wzajemne przyciąganie. O zainteresowaniu mężczyzn daną kobietą decyduje jej fizyczna, widzialna atrakcyjność. Oczywiście, uroda to zestaw cech, które należy rozpatrywać w kontekście danej kultury i danej epoki. Jednak mężczyzna patrzy, szuka kobiet, które przyciągną jego wzrok i zatrzymają uwagę na dłużej. Z badań wynika, że na Tinderze nawet nieatrakcyjni – obiektywnie rzecz ujmując – mężczyźni celują w atrakcyjne partnerki. Z kolei kobiety szukają partnera, który ma status, może zapewnić stabilizację. I ten status w przypadku kontaktów face to face oraz w aplikacjach randkowych jest wyznaczony przez pewne atrybuty – rekwizyty.

Jakie konkretnie?

– W przypadku mężczyzn będzie to na przykład ekskluzywny zapach, biżuteria czy drogi zegarek. Z moich własnych badań wynika, że mężczyźni w mediach społecznościowych często pokazują ujęcia na tle samochodu. Poza tym prezentują się na zdjęciach bez wyraźnie sygnalizowanych emocji, ustawiają obiektyw w taki sposób, by ich sylwetka wydawała się wyższa i masywniejsza. Eksponują ramię i kark, aby zaznaczyć swą siłę. Charakterystyczne jest też ujęcie, na którym stoją z szeroko rozstawionymi nogami. Z kolei w autoportretach pań pojawia się koloryzacja ust, wyraźnie zaznaczone oczy, ufryzowane włosy. Eksponują też szyję. Taki gest oznacza podporządkowanie się i pokazanie swojej słabości. Panie nie mają problemów z okazywaniem emocji. Często na zdjęciach zauważalny jest ich szeroki uśmiech.

Z drugiej strony Tinder i jego algorytm przejął rolę najbliższych znajomych i możliwość poszukiwania wśród nich drugiej połówki. To na tej platformie od dekady próbujemy się odnaleźć. Dlaczego korzystanie z Tindera stało się tak popularne?

– Są dane szacunkowe, że do 2040 r. aż 70 proc. osób stworzy parę za pomocą aplikacji randkowych. Na początku tego rodzaju serwisami byli zainteresowani głównie młodzi internauci, ale gdy wzrosło zainteresowanie mediami społecznościowymi starszych grup wiekowych, choćby w odniesieniu do Facebooka, wzrosło też zapotrzebowanie na wyspecjalizowane serwisy randkowe. Przestała obowiązywać bariera wieku. Popularność Tindera upowszechniły nowe media. Dzięki technologiom kupujemy bilety w komunikacji miejskiej, wykonujemy operacje bankowe oraz kontaktujemy się z przyjaciółmi. Czy powinniśmy się dziwić, że za innymi dziedzinami podążyła intymna, romantyczna sfera życia?

Nie wrócimy do starych wzorców randkowania?

– Do niedawna przyszłego partnera poznawaliśmy poprzez wspólnych znajomych i krewnych, w kręgach hobbystycznych, w miejscu pracy, po sąsiedzku, na uczelni. Zmiana stylu życia, rozpowszechnienie się nowych technologii i zwiększenie ich udziału w codziennych procesach życiowych, doprowadziły do zmiany proporcji. Teraz bardzo często poznajemy partnerów w internecie, niekoniecznie poprzez aplikacje i serwisy randkowe, ale też na portalach społecznościowych. Nie znaczy to, że przestaniemy zwracać uwagę na atrakcyjnych ludzi w pracy czy że niemożliwa jest miłość "od pierwszego wejrzenia", gdy dwoje ludzi wpadnie na siebie przypadkowo. Nastąpi jednak pewne przesunięcie: tradycyjne sposoby poznawania partnerów będą miały znacznie mniejszy udział w tworzeniu związków niż randkowanie online.

Na Tinderze można zauważyć też tzw. selekcję informacji. Ludzie ukrywają niewygodną prawdę o sobie, stając się innego rodzaju typem człowieka. W ten sposób przecież zaburzamy obraz swojego Ja?

– Na ile udało mi się rozpoznać fenomen, te pierwsze serwisy były oparte na tworzeniu bardziej złożonej persony użytkownika. Przyciągano do siebie innych użytkowników poprzez obrazy, ale znaczenie miała również tekstowa autoprezentacja, dzięki której człowiek przedstawiał swoje zainteresowania. Dzięki temu byliśmy bardziej pełnowymiarowym uczestnikiem procesu komunikowania. Gdy nastała era Tindera, okazało się, że do zainteresowania sobą drugiego człowieka wystarczy obrazek. Nieprzypadkowo wśród użytkowników tego portalu więcej jest mężczyzn, co stanowi pewien wyjątek. Co ciekawe, wielu mężczyzn na Tinderze nie ma statusu singla, nawet jedna trzecia z nich to osoby w związkach. Jedna z użytkowniczek tej aplikacji opowiedziała mi, że zgłosił się do niej pan, który od razu zastrzegł: "Żony nie szukam, żonę już mam". Podejrzewam, że wielu panów traktuje Tindera do szacowania atrakcyjności fizycznej oraz seksualności. Efektem może być nietrwała, jednorazowa przygoda seksualna. Badania pokazują, że bywa to intencją randkujących mężczyzn. Tinder uwydatnił, nasilił pewne zachowania związane z naszą biologicznością.

Intencje są jednak nie do końca czyste. Głośnym echem odbił się w świecie film dokumentalny "Oszust z Tindera". Gdzie leży granica mistyfikacji?

– W historii kultury mamy do czynienia z Don Juanem, który uwodził kobiety, a następnie je porzucał. Mamy współczesnego Don Juana na Tinderze, który potrafił umiejętnie kreować swój wizerunek, sprawiał doskonałe pierwsze wrażenie. Tytułowy bohater filmu uczynił z tej kreacji, a właściwie mistyfikacji, możliwość zarobkowania. Dobierał starannie target i pod niego "ustawiał" narzędzia manipulacji. Wszystkie jego wybranki były atrakcyjne, zarówno pod względem fizycznym, jak i stanu posiadania. Młode, ale już doświadczone, nowoczesne, otwarte, świadome własnej wartości. Kobiety pragnęły miłości, ale liczył się dla nich również status mężczyzny, szukały partnera przystojnego i zamożnego. Można więc powiedzieć, że wpadły we własne sidła. Oszust z Tindera odpowiedział na ich potrzeby. Na początku otaczał je uwagą, okazywał zainteresowanie i czułość. Gdy już uśpił czujność wybranki, oczekiwał wdzięczności. Robert Cialdini opisał to jako jeden z mechanizmów wpływu społecznego. Reguła wzajemności polega na wzbudzeniu u drugiej osoby poczucia zobowiązania, odwdzięczenia się i rewanżu. Mówi się, że dobro wraca, a naturalnym odruchem jest traktowanie innych w taki sam sposób, jak oni traktują nas. W ludziach potrzeba odwdzięczania się jest zatem naturalna – jeśli spotka nas coś miłego, to ta osoba może nas później prosić o różne rzeczy i będziemy się starali je zabezpieczyć. Na tym mechanizmie bazował oszust z Tindera, a poza tym dysponował wiedzą na temat kreowania spójnego wizerunku. Mechanizm oszustwa matrymonialnego jest stary jak świat. Nowe media stały się po prostu kolejnym instrumentem do manipulowania kobietami lub mężczyznami.

Carolina Bandinelli, profesor Uniwersytetu w Warwick, określiła obecne czasy jako okres postromantycznej miłości w cyfrowym społeczeństwie, gdzie aplikacje randkowe przyczyniają się do budowania pojęcia miłości pozbawionej bólu, straty i negatywnych emocji. W tej nowej koncepcji miłości, jeśli w ogóle można to tak nazwać, ludzkie doświadczenie jest spłaszczane przez automatyzmy maszynowe. Na Tinderze nie ma co liczyć na poznanie tej drugiej połówki?

– Z dotychczasowych badań wynika, że sam kontakt online jest łatwiejszy. Jednak te związki są mniej trwałe i rozczarowujące, w szczególności dla kobiet. Stawały się one m.in. przedmiotem agresji czy napaści. Bywało też, że spotykały kogoś, z kim chciałyby tworzyć relację, a dowiadywały się podczas randki, że tej drugiej osobie zależy tylko na seksie. Według innych analiz związki małżeńskie będące następstwem poznania się pary na platformach randkowych nie są szczególnie trwałe, rozpadały się często po kilku latach. Istnieją takie pojęcia jak "ghosting", czyli nawiązywanie z kimś np. internetowej znajomości, podtrzymywanie kontaktu, korespondowanie, a następnie znikanie z horyzontu bez podania żadnego powodu, czy "cushioning" – zawieranie i pielęgnowanie znajomości z wieloma kobietami, tworzenie swoistej listy rezerwowej na wypadek, gdyby z preferowaną partnerką nie wyszło.

Liczy się skala?

– Panowie budują bogate portfolio. Nie zawsze przebierają, nie selekcjonują, kobiety są bardziej wybredne. Właśnie z tego nadmiernego bogactwa, z pozornego braku limitów mogą wynikać emocjonalne problemy internautów, jak na przykład spłycenie relacji. Randkowicz może pomyśleć: "Jak nie Krysia, to jutro może Zosia lub Kasia". Dziś w randkowaniu nie ma praktycznie ograniczeń przestrzennych. Łatwość zawierania znajomości i w efekcie brak szacunku dla partnera, partnerki, płytkie zaangażowanie, uboga, jednowymiarowa relacja, ograniczająca się np. do kontaktów seksualnych – oto niektóre aspekty stosowania nowych technologii w sferze miłości romantycznej.

Tinder to także ogromny biznes. Match Group, do której należy aplikacja, zarobił na niej w pierwszym kwartale ubiegłego roku 441 mln dol.

– Aplikacje randkowe, serwisy matrymonialne oferują pewne funkcjonalności za darmo, ale są przede wszystkim zainteresowane tym, aby użytkownik wykupił płatną część serwisu. Aby nas "złowić", platformy używają nie tylko algorytmów, które nami zarządzają. Zachęcają nas do płatnej części serwisu także poprzez kreowanie fałszywych profili, oferują znajomość z osobami, które w rzeczywistości nie istnieją. W celach dydaktycznych, podczas zajęć z grupą studentów dziennikarstwa i komunikacji społecznej, sama założyłam taki profil, żebyśmy wspólnie mogli się przekonać, jak działa serwis randkowy. Celowo wybrałam taki swój portret, na którym moja twarz jest otoczona rondem kapelusza i okularami, czyli trudna do oszacowania pod względem atrakcyjności. Podałam bardzo ograniczone dane, tylko swój wiek i przedział wiekowy potencjalnych partnerów. Z rozbawieniem obserwowaliśmy podczas zajęć, jak dosłownie w ciągu kilkudziesięciu sekund od uruchomienia profilu dostałam pierwsze komunikaty od potencjalnych partnerów, którzy byli odpowiednio sformatowani wiekowo oraz zawodowo. Okazali się w większości lekarzami z Georgii lub innego amerykańskiego stanu. Jednak, aby móc się z nimi komunikować swobodnie na czacie, potrzebowałam już wykupienia pakietu premium.

Według najnowszych badań pokolenie Z odchodzi po mału od Tindera, a milenialsi mówią o wypaleniu. Jaka przyszłość, wobec tych społecznych frustracji, czeka portale randkowe?

– Jeżeli chodzi o generację zetek, to obserwuje się u nich utratę zainteresowania wieloma aspektami życia. Z kolei milenialsi, którzy weszli już w relacje, np. z wykorzystaniem serwisów randkowych, będą ich ponownie używać, gdy ich obecny związek się zakończy lub wejdzie w fazę kryzysu. Podejrzewam, że wśród użytkowników serwisów randkowych będzie przybywało osób starszych. Większość ludzi korzysta z platform randkowych po zakończeniu pewnego etapu w swoim życiu. Z reguły impulsem jest kryzys małżeński czy partnerski. Statystyki pokazują, że w Polsce osoby w średnim wieku i starsze coraz częściej podejmują decyzję o rozwodzie. Kończą pewien etap życia. Obecnie mogą swobodnie korzystać z nowych narzędzi jak np. aplikacje randkowe. Nie wątpię, że trwanie i dalszy rozwój tego rodzaju biznesu pociągnie za sobą zmiany zarówno społeczne, emocjonalne, jak i psychiczne.