Dzięki świadomej pracy na swoich przekonaniach, emocjach i działaniach możemy osiągnąć ogromne korzyści w postaci wyższego poczucia szczęścia: delektowanie się, życzliwość, wdzięczność, świadome dbanie o relacje, nadawanie sensu i znaczenia. Jak możemy realizować te priorytety w praktyce, by wytworzyć sobie szczęście?
Większość ludzi kojarzy szczęście z przyjemnością. Nic dziwnego, kiedy jest nam przyjemnie, poczucie szczęścia pojawia się niejako samoistnie, taka jest natura przyjemności. Jednak zapewne każdy z nas doświadczył sytuacji, kiedy przyjemność – mówiąc kolokwialnie – wyszła mu bokiem. O jedną gałkę lodów za dużo i to, co było przyjemne, zaczyna uwierać. Ale nie tylko przyjemności kojarzą nam się z poczuciem szczęścia. Jesteśmy szczęśliwi, kiedy dostajemy coś od losu, gdy coś spada na nas niczym manna z nieba. Uwielbiamy niespodzianki, szczególnie te, które nie wymagają naszego wysiłku, naszej interwencji, naszych zabiegów.
Ciekawej analizy poczucia szczęścia dokonał amerykański psycholog Daniel Gilbert, który podzielił je na dwa rodzaje: naturalne oraz syntetyzowane. Źródło tego pierwszego jest zewnętrzne – składają się na nie te wszystkie miłe sytuacje, które nam się przytrafiają. Zdaniem Gilberta jednak nawet taka sytuacja, jak otrzymanie "znikąd" znacznej sumy pieniędzy, choć początkowo daje ogromną dawkę przyjemności, radości, zadowolenia, w pewnym momencie po prostu się wysyca – emocje rozmywają się, aż ostatecznie człowiek powraca do wyjściowego poziomu szczęśliwości. Pokazują to zresztą badania wywodzące się z teorii poziomu adaptacji Harry’ego Helsona. Teoria ta zakłada, że nasza ocena danego bodźca pozostaje pod znaczącym wpływem kontekstu zewnętrznego. Słowem – doświadczenie nagłej, dużej dawki "szczęścia" sprawia, że przestajemy cieszyć się codziennymi drobnymi sukcesami, przyjemnościami, miłymi sytuacjami.
Co innego ze szczęściem syntetyzowanym. Możliwość wytwarzania szczęścia Gilbert przypisuje korze przedczołowej, tej części naszego mózgu, dzięki której możemy wyobrażać sobie różne scenariusze zdarzeń, niejako testować je na sucho i w ten sposób podejmować (teoretycznie) lepsze decyzje. Owa zdolność do symulowania, przechodzenia w głowie różnych sytuacji, możliwości, alternatyw, stanowi kamień milowy naszego rozwoju. Daje nam bowiem możliwość przeżycia w bezpiecznych ramach naszej wyobraźni, w sytuacjach, których w tej chwili nie ma. Ta zdolność wyobrażenia sobie drogi, która prowadzi nas do celu, jest dobrze udokumentowanym naukowo narzędziem do budowania dobrostanu i osiągania celów.
Nie tylko zresztą nauka wskazuje na potencjał wykorzystania naszej ludzkiej zdolności do wyobrażania sobie różnych sytuacji. Arnold Schwarzenegger w najnowszym filmie dokumentalnym dotyczącym jego życia opowiada o drodze, jaką pokonał, aby z dzieciaka urodzonego w austriackiej wiosce zostać światowej sławy najpierw kulturystą, a potem aktorem, celebrytą, politykiem. Od dziecka wyobrażał sobie cały proces, jaki musi zrealizować, żeby wyrwać się ze środowiska, które go przygnębiało, było dla niego synonimem przeciętności, szarości, marazmu i marnowania życia. Oczywiście na wyobrażeniu nie poprzestał, bardzo konsekwentnie i wytrwale wcielał je w życie przez codzienne treningi, pracę nad sobą, kształtowanie ciała poprzez wolę umysłu.
Schwarzenegger i wielu innych ludzi, którzy wzięli sprawy w swoje ręce i zawalczyli o swoje szczęście, są ucieleśnieniem tego, co Gilbert nazywa syntetyzowaniem szczęścia. Szczęście syntetyczne oznacza takie, które wytwarzamy przez zmianę perspektywy, sposobu myślenia, punktu odniesienia. Dzięki świadomej pracy nad sobą jesteśmy w stanie zauważyć, że szklanka jest do połowy pełna, a nie pusta. Syntetyzowanie szczęścia to jednak nie tylko osiąganie wielkich sukcesów, to także praca na drobiazgach dających poczucie zaangażowania i ważności każdego dnia.
Badacze Stephen Schueller i Acacia Parks z Uniwersytetu Northwestern i Hiram College wskazują na pięć dostępnych dla każdego obszarów, w których drobne zmiany, własna praca na przekonaniach, emocjach i działaniach mogą przynieść ogromne korzyści w postaci wyższego poczucia szczęścia: delektowanie się, życzliwość, wdzięczność, świadome dbanie o relacje, nadawanie sensu i znaczenia. Jak możemy zastosować te pięć pozytywnych priorytetów w praktyce?
Dr Ewa Jarczewska — Gerc — psycholog Uniwersytetu SWPS. Specjalizuje się w psychologii motywacji. Zajmuje się zagadnieniem efektywności i wytrwałości w działaniu oraz wpływem stymulacji umysłowych na wykonywanie zadań. Bada związki pomiędzy różnymi formami myślenia i wyobrażania sobie a efektywnością i wytrwałością w działaniu.
