Ile osób w Polsce zna się na polityce? Czy ktoś to kiedyś próbował zbadać i policzyć, podając konkretne wyniki? Ponieważ prowadzę w tym zakresie własne mikrobadania, wiem, że sytuacja jest dynamiczna.
Do nie tak znowu dawna większość młodych ludzi twierdziła, że polityka ich nie interesuje, bo nie mają telewizora. Taka odpowiedź jest ze wszech miar godna analizy, ponieważ z telewizora czyni agenta polityczności, "ostatnie okno świata", punkt referencyjny. Zważywszy kwestie związane z odchodzeniem od tradycyjnego modelu podziału medialnego świata, wnioskowałam sobie w zaciszu własnej głowy, że osoby studenckie po prostu przekreślają całe spektrum odniesień związanych z polityką, zostawiając je osobom starszym, przywiązanym do linearnego przekazu.
Jeśli się dalej zastanawiać nad frazą łączącą telewizor z polityką, myślę, że jej geneza tkwi w przekonaniu, że polityka jako taka jest nudna i pełna stresów, ale mało istotna w odniesieniu do konkretów, jednostkowych doświadczeń, istotnych życiowych okoliczności. Wiele się zmieniło w ciągu ośmiu lat rządów PiS, ponieważ okazało się, że polityka wydarza się nie tylko na szklanych (plazmowych, ciekłokrystalicznych czy jakich bądź) ekranach, ale że brutalnie, wręcz z buta, wkracza w nagie życie.
Jeśli miałabym szukać pozytywnych aspektów poprzednich rządów – a zawsze staram się być taką trochę Pollyanną – to zaliczyłabym do nich z pewnością aktywizację społeczeństwa, splatanie międzypokoleniowych więzi, integrację i budowanie świadomości, że brak zainteresowania polityką nie oznacza, że ona nie będzie interesować się nami. Jednym z najbardziej istotnych dowodów była frekwencja wyborcza 15 października i fakt, że młodzi ludzie poszli gremialnie do urn, biorąc odpowiedzialność w swoje ręce. Wśród mnóstwa niezwykle przygnębiających faktów, których prawdziwe wymiary poznajemy w wielu wypadkach dopiero teraz, przebudzenie świadomości politycznej jest wydarzeniem zasługującym na wielkie uznanie. Tym bardziej że zaangażowanie rosło w radykalnej opozycji przede wszystkim do poczucia braku sprawczości, bezsilności, opresji. Polityka przestała być paździerzowym obciachem, a branie w niej udziału stało się, przepraszam za użycie tego określenia, ale nie mogę wymyślić niczego lepszego, sexy.
Nie da się nikogo przekonać do głosowania bez zaangażowania i pokazywania, że polityka naprawdę od nas zależy, że jest o nas, dla nas
I kiedy już odtrąbiliśmy zmianę, odbyły się wybory samorządowe, które nie były frekwencyjnym sukcesem. Również w grupie młodych wyborczyń i wyborców widać było wyraźny spadek zainteresowania, choć oczywiście nie tylko w niej. Złożyło się na to wiele czynników: mało widoczna kampania, skomplikowane procedury, które trzeba było przejść, żeby zagłosować poza miejscem zamieszkania. W przypadku osób studiujących często daleko od domów ważną rolę odegrały koszty dojazdu. Poza tym zainteresowanie wyborami samorządowymi jest w Polsce zawsze niższe niż parlamentarnymi, mimo że teoretycznie koszula powinna być ciału bliższa.
Jednak nawet wziąwszy to wszystko pod uwagę, warto się zastanowić nad innymi powodami. Dlaczego? Bo przed nami czerwcowe wybory do Parlamentu Europejskiego, a od jego kształtu i układu sił, jaki w nim powstanie, zależy bardzo, ale to naprawdę bardzo dużo. Nie uważam za przesadę napisania, że silna Unia Europejska to jedyna szansa na zachowanie pokoju przynajmniej w części naszego kontynentu. Niezależnie więc, czy w PE zasiądzie więcej liberałów, czy konserwatystów, ważne jest, żeby ich nastawienie było proeuropejskie i żeby absolutny priorytet stanowiły dla nich spójność i integralność wspólnoty. Jest to superważne również dlatego, że niepewna jest sytuacja w Stanach Zjednoczonych, gdzie istnieje ogromne prawdopodobieństwo powrotu do władzy Donalda Trumpa wraz z jego populistyczną i bardzo możliwe, że prokremlowską agendą.
Jak to zrobić, żeby w czerwcowe upały również młodzi ludzie, w tym nasi native Europeans, poszli głosować? Jak to zrobić, żeby nie odłożyli polityki z powrotem do lamusa, w którym już dawno temu umieścili telewizory? Jak można wyraźnie pokazać możliwe konsekwencje niegłosowania oraz wytłumaczyć, że slogany takie jak "Europa ojczyzn" są tylko pozornie nieszkodliwe i bardzo dużo zależy od tego, kto je wypowiada? "Lepiej dawać przykład niż wykład" – powiedział mi kiedyś pan hydraulik i ta złota myśl przydaje mi się również w kontekście myślenia o polityce. Nie da się nikogo przekonać bez zaangażowania i konsekwentnego pokazywania, że polityka naprawdę od nas zależy, że jest o nas, dla nas. A sprawczość ma sens tylko pod warunkiem, że się ją egzekwuje.
